Co to jest układ endokannabinoidowy?
Wiedza na temat tego, czym jest układ endokannabinoidowy, pomaga w zrozumieniu wpływu substancji zawartych w konopiach na organizm człowieka. Kannabinoidy pozytywnie oddziałują na zdrowie oraz pomagają w leczeniu niektórych ze schorzeń. Nie byłoby to jednak możliwe, gdyby nie obecność układu endokannabinoidowego w ciele człowieka. Poniżej opisujemy najważniejsze fakty o ECS.
Czym jest układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy, w skrócie ECS, to jeden z systemów fizjologicznych znajdujących się w ludzkim organizmie. Jest on tak samo ważny, jak układ nerwowy, oddechowy czy pokarmowy. Po raz pierwszy został on jednak opisany dopiero pod koniec XX wieku. Składa się on z receptorów kanabinoidowych oraz endokannabinoidów. Ich działanie porównywalne jest do otwierania zamka za pomocą klucza. Receptory to białka błony komórkowej, natomiast endokannabinoidy są produkowane przez różne komórki ludzkiego organizmu. Układ endokannabinoidowy odgrywa istotną rolę w procesach fizjologicznych. Jego nazwa wywodzi się od tego, że kannabinoidy produkowane są w ludzkim organizmie – są zatem endogenne (stąd przedrostek endo-).
Co to są receptory kanabinoidowe?
System endokannabinoidowy tworzą dwa główne receptory – CB1 oraz CB2. Składają się one z transbłonowego białka, które jest zdolne wysyłać sygnały do wnętrza komórki.
Receptory typu CB1 w największych ilościach występują w mózgu, m.in. w hipokampie, korze, jądrach podstawowych, móżdżku, podwzgórzu, jądrze migdałowatym, jądrze półleżącym oraz rdzeniu kręgowym. Ponadto ich obecność stwierdzono w narządach obwodowych – płucach, wątrobie, układzie pokarmowym, mięśniach gładkich, narządach płciowych czy układzie odpornościowym.
Receptory CB2 występują przede wszystkim w peryferii układu odpornościowego. Mowa tu m.in. o makrofagach, neutrofilach, monocytach, limfocytach T i B oraz komórkach mikrogleju. Ponadto wykazano ich istnienie w komórkach wątroby, kościach, trzustce, włóknach nerwowych skóry czy ośrodkowym układzie nerwowym.
Co to są endokannabinoidy?
Endokannabinoidy to długie łańcuchy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Są zbudowane z fosfolipidów błony komórkowej. Podstawowymi endokannabinoidami są anandamid (AEA) oraz 2-arachidonoiloglicerol (2-AG). Zarówno AEA, jak i 2-AG wchodzą w bezpośrednią interakcję z receptorami CB1 oraz CB2, wywołując konkretne reakcje organizmu w miejscach, w których receptory te się znajdują.
Jakie funkcje pełni układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy pełni wiele funkcji ważnych dla organizmu człowieka. Dowiedziono, że odgrywa istotną rolę w regulowaniu oraz kontrolowaniu:
- apetytu i poziomu łaknienia,
- trawienia,
- metabolizmu,
- odczuwania bólu,
- snu,
- motoryki,
- temperatury ciała,
- nastroju,
- procesów poznawczych,
- funkcji rozrodczych,
- procesów sercowo-naczyniowych i immunologicznych.
Receptory kanabinoidowe w mózgu wpływają również na zdolność zapamiętywania oraz uczenia się. Cały układ współpracuje z różnymi neurotransmiterami, w tym m.in. dopaminą, GABA, serotoniną, histaminą, acetylocholiną, noradrenaliną czy też peptydami opioidowymi. Ze względu na obecność receptorów w układzie odpornościowym system endokannabinoidowy może oddziaływać immunostymulująco lub immunosupresyjnie. Układ endokannabinoidowy jest odpowiedzialny za sprawną komunikację pomiędzy różnymi częściami organizmu. Wiele badań dowodzi, że jego właściwe funkcjonowanie przekłada się na dobre samopoczucie psychiczne i fizyczne oraz ogólny stan zdrowia. Można zatem śmiało powiedzieć, że podstawową funkcją układu endokannabinoidowego jest regulowanie homeostazy organizmu człowieka.
W 2008 roku pojawiła się teza – autorstwa dra Ethana Russo – iż niedobory endokannabinoidowe mogą negatywnie wpływać na rozwój poważnych zaburzeń, w tym m.in. migreny, zespołu jelita drażliwego, fibromialgii, schorzeń psychicznych, bóli neuropatycznych oraz chorób neurodegeneracyjnych (np. Parkinson, Alzheimer).
W jaki sposób kannabinoidy oddziaływują na układ endokannabinoidowy?
W konopiach zawarte są substancje aktywne nazywane kannabinoidami (fitokannabinoidami). Są to związki chemiczne oddziałujące na receptory kanabinoidowe znajdujące się w organizmie człowieka. Naturalnie w organizmie człowieka produkowane są endokannabinoidy. Podczas stosowania konopi (np. waporyzacji koncentratu z CBD) kannabinoidy zawarte w roślinie (preparacie) wchodzą w interakcję z receptorami CB1 oraz CB2. Podając do organizmu odpowiednią dawkę substancji, można przywrócić jego równowagę i pomóc zwalczyć chorobę.
Układ endokannabinoidowy a CBD w leczeniu chorób
Leki stosowane we współczesnej medycynie coraz częściej bazują na oddziaływaniu na system endokannabinoidowy. Preparaty będące agonistami układu endokannabinoidowego wykazują wysoką skuteczność w walce z różnymi chorobami, w tym m.in. AIDS, stwardnieniem rozsianym, chorobą Alzheimera czy też niektórymi postaciami padaczki. Badania dowodzą, że w przypadku powyższych schorzeń również przyjmowanie preparatów konopnych z kannabinoidami (np. CBD, CBG, CBC, CBN) może przynieść odpowiednie efekty. Terapia z wykorzystaniem preparatów konopnych jest skuteczna w przypadku chorób, które są wynikiem zaburzeń pracy systemu endokannabinoidowego. Od niedawna istnieje również jednostka chorobowa zwana klinicznym niedoborem endokannabinoidów (CECD).
Dotychczasowe wyniki badań pozwoliły potwierdzić skuteczność kannabinoidów w leczeniu m.in.: nowotworów, atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, egzemy, choroby Leśniowskiego-Crohna, reumatoidalnego zapalenia stawów, stwardnienia rozsianego, choroby Parkinsona, choroby Alzheimera oraz zespołu policystycznych jajników. Konieczne jest jednak wykonanie kolejnych analiz, aby lepiej poznać wpływ kannabinoidów na układ endokannabinoidowy człowieka.